Trẻ em thường nói dối để:
- Che đậy điều gì đó để họ không gặp rắc rối
- Thăm dò phản ứng của bố mẹ
- Làm cho một câu chuyện trở nên thú vị hơn
- Thử nghiệm. Ví dụ: bằng cách giả vờ điều gì đó xảy ra trong một câu chuyện là có thật
- Thu hút sự chú ý hoặc làm cho bản thân trở nên tốt hơn trong mắt người khác
- Có được thứ mình muốn.
- Tránh làm tổn thương cảm xúc của ai đó (kiểu nói dối này thường được gọi là “lời nói dối vô tội”)
Khi nào trẻ bắt đầu nói dối?
Trẻ em có thể học cách nói dối từ khi còn nhỏ, thường là khoảng 3 tuổi. Đây là lúc trẻ bắt đầu nhận ra rằng bạn không phải lúc nào cũng để ý, vì vậy chúng có thể nói những điều không đúng sự thật mà bạn luôn biết.
Trẻ nói dối nhiều hơn từ 4 đến 6 tuổi. Chúng có thể nói dối tốt hơn bằng cách kết hợp biểu cảm trên khuôn mặt và giọng nói. Nếu bố mẹ yêu cầu trẻ giải thích những gì chúng đang nói, chúng sẽ thừa nhận.
Khi lớn hơn, trẻ có thể nói dối thành công hơn mà không bị phát hiện. Những lời nói dối cũng trở nên phức tạp hơn, bởi vì khả năng ngôn ngữ phát triển và hiểu rõ hơn cách người khác nghĩ.
Đến tuổi vị thành niên, trẻ thường xuyên nói những lời-nói-dối-vô-tội để tránh làm tổn thương cảm xúc của người khác.
Khuyến khích con nói sự thật
Sau khi đủ lớn để hiểu sự khác biệt giữa đúng và không đúng, tốt hơn hết là bố mẹ nên khuyến khích và hỗ trợ trẻ nói sự thật.
Bạn có thể làm điều này bằng cách nhấn mạnh tầm quan trọng của sự trung thực trong gia đình và giúp trẻ hiểu điều gì có thể xảy ra nếu chúng nói dối.
Dưới đây là một số mẹo:
- Nói về việc nói dối và nói sự thật với con bạn. Ví dụ: “Mẹ sẽ cảm thấy thế nào nếu bố nói dối mẹ?” Hoặc “Điều gì xảy ra khi con nói dối cô giáo?”
- Giúp con tránh những trường hợp khiến chúng cảm thấy cần phải nói dối. Ví dụ, nếu bạn hỏi con xem chúng có làm đổ sữa hay không, con có thể cảm thấy muốn nói dối. Để tránh tình huống này, bạn chỉ cần nói, “Hình như cốc sữa gặp “tai nạn” kìa. Con dọn dẹp nó đi nhé!”.
- Khen ngợi con bạn vì đã thừa nhận mình sai. Ví dụ: “Mẹ rất vui vì con đã cho mẹ biết chuyện gì xảy ra. Hãy cùng nhau sắp xếp lại mọi thứ nhé”.
- Hãy là một hình mẫu cho việc nói sự thật. Ví dụ, “Mẹ đã mắc một số lỗi trong báo cáo hôm nay của mình. Sau đó, mẹ nói với sếp để bọn mẹ có thể sửa chữa nó”.
- Sử dụng một câu nói đùa để khuyến khích con bạn thừa nhận lời nói dối mà không gây mâu thuẫn. Ví dụ: em bé đang học mẫu giáo của bạn có thể nói, “Con gấu bông của con đã làm vỡ nó”. Bố mẹ có thể nói điều gì đó như, “Bố tự hỏi tại sao teddy lại làm như vậy?”. Hãy tiếp tục trò đùa cho đến khi con bạn làm chủ được.
Chuyện phóng đại: Kiểm soát tốt sẽ trở nên có ích
Giả vờ và tưởng tượng rất quan trọng đối với sự phát triển của trẻ và bố mẹ nên khuyến khích loại trò chơi này. “Những câu chuyện phóng đại” không cần thiết bị coi là dối trá, đặc biệt là đối với trẻ em dưới bốn tuổi.
Nếu con bạn đang bịa ra một câu chuyện về điều gì đó, bạn có thể trả lời bằng cách nói những câu như: “Đó là một câu chuyện hay đấy – chúng ta có thể viết nó thành sách”. Điều này khuyến khích trí tưởng tượng của con bạn mà không khuyến khích nói dối.
Cố ý nói dối: Xử lý ra sao?
Nếu con bạn cố ý nói dối, bước đầu tiên, cho chúng biết rằng nói dối là không ổn chút nào. Đồng thời, trẻ cũng cần biết tại sao. Bạn nên đưa ra một quy tắc trong gia đình về việc nói dối.
Bước tiếp theo là sử dụng hậu quả trong mỗi hợp. Và khi bố mẹ bám vào hậu quả, hãy cố gắng giải quyết riêng biệt với nói dối và hành vi dẫn đến nói dối. Ví dụ, nếu con bạn vẽ lên tường và sau đó nói dối về nó, bạn có thể đưa ra hậu quả cho điều này. Nhưng nếu con bạn nói dối để che đậy một sai lầm như làm đổ đồ uống, hãy cho con thấy hậu quả của việc nói dối và sau đó cùng nhau dọn dẹp đống lộn xộn.
Dưới đây là các ý tưởng khác để xử lý việc cố ý nói dối:
- Dành thời gian để nói chuyện một cách bình tĩnh với con về việc bạn cảm thấy nói dối như thế nào, nó ảnh hưởng như thế nào đến mối quan hệ của gia đình và sẽ như thế nào nếu gia đình và bạn bè không còn tin tưởng con bạn.
- Luôn nói với con khi bạn biết rằng chúng không nói sự thật. Nhưng hãy cố gắng tránh hỏi trẻ xem chúng có nói thật không và cũng tránh gọi con là ‘kẻ nói dối’. Điều này có thể dẫn đến việc nói dối nhiều hơn. Tức là, nếu con bạn tin rằng chúng là kẻ nói dối, chúng cũng có thể tiếp tục nói dối. Bố mẹ có thể nói điều gì đó như: “Con vẫn thường rất trung thực với mẹ. Nhưng mẹ không thể hiểu chuyện gì đã xảy ra với chiếc bánh cuối cùng nhỉ?”.
- Giúp con bạn tránh nói dối dễ dàng hơn. Bạn có thể bắt đầu bằng cách nghĩ về lý do tại sao con lại nói dối. Ví dụ, nếu trẻ đang nói dối để thu hút sự chú ý của bạn, hãy xem xét những cách tích cực hơn mà bạn có thể chú ý đến con và nâng cao lòng tự trọng của chúng. Nếu con nói dối để có được những thứ chúng muốn, hãy đặt ra một hệ thống phần thưởng cho phép con bạn kiếm được những thứ đó.
Nói dối về các vấn đề nghiêm trọng
Đôi khi trẻ nói dối hoặc giữ bí mật về những vấn đề nghiêm trọng. Ví dụ, một đứa trẻ bị người lớn bạo hành hoặc bị bắt nạt bởi một đứa trẻ khác thường sẽ nói dối vì chúng sợ rằng sẽ bị trừng phạt nếu nói ra.
Dưới đây là những việc cần làm nếu bố mẹ nghi ngờ con mình đang nói dối để bảo vệ người khác:
- Đảm bảo với con bạn rằng chúng sẽ an toàn nếu nói sự thật.
- Hãy cho trẻ biết bạn sẽ làm mọi thứ có thể để khiến mọi thứ tốt hơn.
Một số trẻ em có thể nói dối thường xuyên như một phần của những sự việ lớn hơn, nghiêm trọng, tiêu cực hoặc thậm chí là bất hợp pháp như ăn trộm, đốt lửa hoặc làm tổn thương động vật.
Nếu bạn lo lắng về hành vi, sự an toàn hoặc sức khỏe của con mình, hãy nghĩ đến việc nhờ chuyên gia trợ giúp. Nói chuyện với bác sĩ đa khoa hoặc cố vấn học đường để được tư vấn.
Đừng quên, thường xuyên theo dõi các bài viết của Lighthouse để cập nhật kiến thức nuôi dạy con tốt hơn.